Toen ik als leefstijldeskundige werkte, deed ik ook korte gezondheidsonderzoeken. Op een dag ontmoette ik Marco (naam gefingeerd). Hij zat voor me, lichtjes in elkaar gedoken, in gedachten verzonken. Zichtbaar puzzelde hij met iets, op zoek naar een oplossing.
– Schrik je van deze uitslag?, vroeg ik hem voorzichting.
– Ja, eigenlijk wel, zei hij. Ik weet wel dat ik wat aan de zware kant ben, maar ik voel me verder best goed en ik eet ook niet te vet volgens mij. Dus die hoge cholesterol, die zag ik even niet aankomen.
Marco is een voorbeeld van iemand die geconfronteerd wordt met een onverwachte fysieke uitslag. Het zette hem letterlijk even stil en hij besefte dat hij er iets mee moest. Hij wist alleen nog niet wat en hoe.
We nemen onze gezondheid vaak als iets vanzelfsprekends en komen pas in actie als het bijna of helemaal mis is. Neem een te hoog cholesterolgehalte. Je ziet het niet en je voelt het niet. Pas als je op de intensive care ligt met een hartinfarct, blijkt deze sluipmoordenaar te hebben toegeslagen. Het is te kort door de bocht om te stellen dat dit dan je eigen schuld is, want bij het cholesterolgehalte spelen meerdere factoren een rol. Erfelijkheid bijvoorbeeld. Maar het is een feit dat je leefstijl een belangrijke invloed heeft op de werking en samenstelling van het cholesterol in je bloed.
Toen ik Marco vroeg wat hij wilde met de uitslag van zijn cholesterol en wat zijn behoefte was, gaf hij direct aan dat hij deze heel graag naar beneden wilde hebben. Maar ook dat hij geen medicatie wilde. Zijn doel was daarmee helder. Vervolgens hebben we gekeken naar het ontwerp van een gemiddelde werkdag. Deze reflectie maakte veel duidelijk. Marco bleek namelijk erg weinig te bewegen gedurende de dag. Hij had een zittend beroep in het hoger onderwijs. Een baan met behoorlijk veel druk en stress en hij nam weinig tijd en ruimte voor pauzes. De lunch bestond doorgaans uit ‘iets uit de kantine’. Dat kon van alles zijn.
Weinig bewegen, stress en ongezonde voeding zijn allemaal zaken die het cholesterolgehalte negatief beïnvloeden. Als dat een dagje voorkomt, is het niet zo erg. Als dit een gewoonte is, schuilt daarin een groot risico. Maar om dat allemaal tegelijk aan te pakken, dat zag Marco niet zitten. Hij had het al zo druk…
We zijn toen begonnen met laaghangend fruit. Dat ging als volgt:
– Drink je koffie? – Ja
– Waar haal je die koffie? – Hier om de hoek, in de gang.
– Waarom drink je koffie? – Uit gewoonte en het is wel lekker, vooral in de ochtend.
– Is het verse bonenkoffie? – Ja, inderdaad.
– Hou je ook van thee? Koffie uit verse bonen kan namelijk een negatief effect hebben op je cholesterolgehalte. – Oké, goed om te weten. Dan drink ik vanaf nu alleen ‘s morgens koffie en dan ‘s middags thee.
– Staat er ergens anders nog een apparaat? – Ja op elke van de 7 verdiepingen staat een apparaat. Hoezo?
– Is het een optie om een etage hoger koffie te halen, als eerste stap om meer te bewegen? – Zeker! Dat moet lukken. Als ik koffie haal, dan doe ik dat vanaf nu op een andere etage.
– Check!
Marco was intrinsiek gemotiveerd om zijn gezondheid te bevorderen en zag ineens eenvoudige mogelijkheden om dit op zijn werk vorm en gestalte te geven. En dat zonder dat dit een grote extra opgave voor hem werd en nog meer stress zou veroorzaken. Dit gaf vertrouwen in succes en hij kreeg zin om ermee aan de slag te gaan.
Doordat de eerste stappen zo makkelijk waren geweest voor Marco en omdat hij resultaat behaalde, versterkte dat zijn motivatie. Marco ging daarna op zoek naar volgende stappen en mogelijkheden om meer te bewegen en gezonder te gaan eten. Hij betrok zijn vrouw in zijn proces en ze gingen vervolgens samen ook wekelijks wandelen. Want volgens Marco was dat voor haar ook heel goed.
Marco zette daarna nog een stap door een gezonde lunch van huis mee te nemen in plaats van naar de kantine te gaan. Op die manier had hij tijd voor een lunchwandeling. Het gevolg van alle kleine aanpassingen was dat Marco merkte dat hij minder stress had. Hij voelde zich meer ontspannen en ging ook beter slapen.
Een jaar later krijg ik een foto in mijn mailbox. Ik zie een man die lachend met twee handen in de lucht over de finish gaat tijdens een hardloopwedstrijd. Ik herken hem in eerste instantie niet. Maar dan zie ik het: het is Marco! Hij vertelt me in de mail dat hij zijn eerste halve marathon heeft gelopen. Hij vertelt ook dat hij inmiddels 15 kg is afgevallen en dat zijn cholesterol is gezakt naar gezonde waarden. Zonder medicijnen! Wat begon met een wandeling naar een koffieautomaat op een andere etage, heeft geleid tot blijvende gedragsverandering en een betere gezondheid.
De kunst van blijvende gedragsverandering is dat je het makkelijk maakt voor jezelf. Dat doe je door een aanpak te kiezen van kleine, eenvoudige en leuke stappen op een manier die bij je past. En als je deze stappen als een ketting aan elkaar rijgt, ontstaat vanzelf een heldere lijn richting je doel.
Als ik op de eerste afspraak had voorgesteld dat Marco moest gaan trainen voor een halve marathon, had hij me vast en zeker ongelovig en schaapachtig aangekeken of hard uitgelachen.
Maar Marco heeft het aangetoond: een berg verplaatsen begint bij het oppakken van de eerste steen die je dragen kunt. En… alleen ga je sneller, maar samen kom je verder.